Adana’da Yazılan Destan
Adana ili ülkemizin güneyinde coğrafi olarak önemli bir yer teşkil eden şehrimizdir. I. Dünya savaşı yıllarında devletlerin ekonomik çıkarları ve siyasi üstünlük kurma mücadelesi sonucu savaşın etki alanı hayli genişlemiş ve Osmanlı sınırları içine kadar girmişti. Mondros Ateşkes Anlaşması ile birlikte vatanın topraklarını paylaşıma giden devletlerden biri olan Fransa da 21 Aralık 1918 tarihinde Adana’yı işgal atına almıştı.
Mustafa Kemal Yıldırım Orduları Komutanı olarak Suriye cephesinde bulunuyordu. Mondros’un imzalanmasından sonra Adana ve dolaylarında güçsüz birkaç ordu birliği kalmıştı. Fransa’nın Adana’yı işgalini fırsat bilen ve 1915 Tehcir Kanunu ile Suriye’ye gönderilen Ermeniler de Fransızlar yanında yer aldı. Sanders Paşa’nın “Yenildik, bizim için her şey bitti!” sözüne karşılık, Mustafa Kemal “Savaş müttefikler için bitmiş olabilir ama bizi ilgilendiren savaş, kendi istiklalimizin savaşı, şimdi başlıyor.” karşılığını vermiştir. Mustafa Kemal 11 gün Adana da kalarak halkın durumunu gözlemlemiş. Halkın içinde bulunduğu durumu İstanbul Hükümeti ile paylaşmasının ardından iki taraf arasında başlayan telgraf trafiğinden bir sonuç alınamadığı gibi Yıldırım Orduları Grubu lağvedilmiş ve Mustafa Kemal Pasa İstanbul’a çağrılmıştır. Ayrıca Hükümet bir karar çıkararak Adana ve dolaylarının boşaltılmasını istemiştir. Adanalılar, bu kararı büyük tepki ile karşılamışlardır. Durumu protesto eden, böyle bir harekatın yaratacağı vahim hadiseleri vurgulayan gösteriler yapmışlardır. İşgal kuvvetleri Mersin Limanından Çukurova’ya girmiş, tüm kilit noktaları kontrol altına almış ve Adana’yı işgal etmişlerdir. Halka yapılan türlü işkenceler, tecavüzler sonucunda halkın bir bölümü 1920 de Toroslara kaçmış, bir bölümü ise Fransızlara karşı bir araya gelerek direniş cemiyetleri oluşturulmaya başlanmıştır. Hatta Fransız komutanı Mehil’i esir almaya kadar giden ciddi adımlar atılmıştı. Ermenilerin de katılımıyla Türk halkına çeşitli bahanelerle haklı sebep göstermeksizin sistemli olarak yakıp yıkıyorlardı. Ayrıca Fransızlar Çukurova bölgesine Ermenileri iskan ettirmekteydiler. Adana bu dönemde tam anlamıyla bir karmaşa dönemi yaşamıştı.
Adana yaklaşık 3 yıl boyunca Fransızların işgali altında kalmıştır. Mustafa Kemal Atatürk'ün Samsun’dan başlatıp tüm yurdu etkisi altına alan kurtuluş ve bağımsızlık mücadelesi, Adana'da da etkisini göstermişti. Ülkenin her yanı düşman işgali altında iken verilen Kurtuluş Mücadelesi sonucunda, ilk olarak 20 Ekim 1921'de Ankara Anlaşması imzalanmış ve bunun sonucunda da 5 Ocak 1922 yılında Fransız askerleri Mersin Limanı’ndan şehri terk etmiştir. Her sene 5 Ocak günü Adana'nın Kurtuluşu olarak kutlanmaktadır. Kutlamaların simgesi haline gelmiş olan Büyük Saat ile Ulu Camii arasına büyük bir bayrak çekilmesi Adana’nın kurtuluş günlerinde tekrarlanmıştır. Bu günü kutlamamıza sebep olan bağımsızlık mücadelesindeki kahraman şehit ve gazilerimizi bir kez daha saygıyla anıyor ve şükranlarımı sunuyorum.
Aysun Güneş
